Kiểm định Mann Whitney là một phép thử cho phép so sánh sự khác biệt giữa hai nhóm độc lập nhưng không phân phối chuẩn. Vậy bản chất thật sự của kiểm định Mann Whitney là gì? và cách ứng dụng kiểm định trong SPSS ra sao. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu qua bài viết chi tiết dưới đây.
Mục Lục
1. Kiểm định Mann Whitney là gì?
Kiểm định Mann Whitney (Mann Whitney test) là kiểm định phi tham số được sử dụng để so sánh hai nhóm độc lập có sự khác biệt trong biến phụ thuộc hay không khi biến phụ thuộc là thứ tự hoặc liên tục.
Kiểm định Mann Whitney là gì?
4 yêu cầu của kiểm định Mann Whitney:
Hai mẫu nghiên cứu phải ngẫu nhiên và độc lập.
Dữ liệu là liên tục (có khả năng phân biệt giữa các giá trị ở vị trí thập phân thứ n).
Thang đo phải là thứ tự, khoảng thời gian hoặc tỷ lệ.
Để có độ chính xác tối đa, không nên có ràng buộc.
2. Giả định của kiểm định Mann Whitney trong SPSS
Để có kết quả hợp lệ từ kiểm định Mann Whitney trong SPSS, dữ liệu của bạn cần vượt qua 4 giả định được yêu cầu, cụ thể như sau:
Giả định của kiểm định Mann Whitney trong SPSS
– Giả định số 1: Biến phụ thuộc nên được đo lường ở mức thứ tự hoặc liên tục.
Biến thứ tự: Bao gồm các mục Likert, ví dụ thang điểm 7 từ “Rất đồng ý” đến “Hoàn toàn không đồng ý”, thang điểm 5 về mức độ thích một sản phẩm của khách hàng từ “Không nhiều lắm” đến “Rất nhiều”,…
Biến liên tục: Bao gồm thời gian (đo bằng giờ), trí thông minh (đo bằng điểm IQ), thành tích thi (đo từ 0 đến 100), cân nặng (đo bằng kg),..
– Giả định số 2: Biến độc lập phải bao gồm hai nhóm phân loại, độc lập. Ví dụ: Giới tính (2 nhóm: nam hoặc nữ), việc làm (có việc làm hoặc thất nghiệp),…
– Giả định số 3: Các quan sát phải độc lập.
– Giả định số 4 (giả định nâng cao): Kiểm tra giá trị trung bình của 2 phân phối có cùng hình dạng.
Ví dụ:
Giả định số 4 của kiểm định Mann Whitney
Biểu đồ cho thấy sự phân bố điểm số của “nam” và “nữ” có cùng hình dạng. Trong biểu đồ bên trái thì chúng ta không thể nhìn thấy được sự phân bố của “nam” (màu xanh) vì 2 phân bố giống hệt nhau và cùng nằm chung trên tọa độ.
Biểu đồ bên phải thì tuy có cùng hình dạng nhưng tọa độ lại khác nhau tức là phân phối của một trong các nhóm của biến độc lập có giá trị cao hơn hoặc thấp hơn so với phân phối thứ hai – trong ví dụ trên, nữ có giá trị cao hơn so với nam.
Khi phân tích, ít có khả năng phân phối giống hệt nhau về hình dạng. Nếu chúng có cùng hình dạng, hãy sử dụng kiểm định Mann Whitney để so sánh các giá trị trung bình của biến phụ thuộc (ví dụ: điểm số tương tác) cho hai nhóm (ví dụ: nam và nữ) của độc lập biến (ví dụ: giới tính) mà bạn quan tâm.
Nếu hai phân phối có hình dạng khác nhau, bạn chỉ có thể sử dụng Mann Whitney để so sánh thứ hạng trung bình.
Lưu ý: Nếu không kiểm tra giả định số 4, chúng ta sẽ không biết liệu mình có đang so sánh đúng các cấp bậc trung bình hay giá trị trung bình hay không và kết quả nhận được khi chạy kiểm định Mann Whitney đôi khi có thể không hợp lệ.
3. Ví dụ thực tế chạy kiểm định Mann Whitney trong SPSS
Để giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về kiểm định Mann Whitney, chúng tôi gửi đến bạn ví dụ minh họa chi tiết chạy kiểm định trong SPSS như sau:
Ví dụ thực tế chạy kiểm định Mann Whitney trong SPSS
Nồng độ cholesterol trong máu có liên quan đến nguy cơ phát triển bệnh tim, vì vậy nồng độ cholesterol cao hơn cho thấy mức độ rủi ro cao hơn và ngược lại.
Nếu bạn giảm nồng độ cholesterol trong máu, nguy cơ phát triển bệnh tim có thể giảm. Cả tập thể dục và giảm cân đều có thể làm giảm nồng độ cholesterol. Tuy nhiên, người ta không biết liệu tập thể dục hoặc giảm cân thì điều nào là tốt nhất để giảm nồng độ cholesterol.
Do đó, một nhà nghiên cứu đã quyết định điều tra xem một bài tập thể dục và can thiệp giảm cân thì cách nào có hiệu quả hơn trong việc giảm mức cholesterol. Mẫu được lựa chọn ngẫu nhiên bao gồm những nam giới không hoạt động được phân loại là thừa cân. Sau đó mẫu được chia ngẫu nhiên thành hai nhóm:
Nhóm 1: Thực hiện chế độ ăn kiêng kiểm soát calo (tức là nhóm ăn kiêng).
Nhóm 2: Thực hiện chương trình tập luyện (tức là nhóm tập thể dục).
Để xác định chương trình điều trị nào hiệu quả hơn, nồng độ cholesterol được so sánh giữa hai nhóm vào cuối chương trình điều trị.
Bạn sắp đến “deadline” nhưng chưa hoàn thành số liệu nghiên cứu? Bạn loay hoay mãi với những phần mềm thống kê? Kết quả số liệu không như bạn mong đợi? Đừng lo lắng, hãy để dịch vụ hỗ trợ SPSS của đơn vị Luận Văn 1080 đồng hành cùng bạn. Đơn vị cam kết mang lại cho bạn những số liệu và kết quả ấn tượng nhất.
4. Thiết lập kiểm định Mann Whitney trong SPSS
Để thiết lập kiểm định Mann Whitney trong SPSS, chúng ta thực hiện như sau:
Trong SPSS, nhập điểm cho nồng độ cholesterol, biến phụ thuộc là biến Cholesterol .Tiếp theo, tạo một biến nhóm tên là Group đại diện cho biến độc lập.
Vì biến độc lập có hai nhóm “chế độ ăn uống” và “tập thể dục” nên chúng ta sẽ đặt giá trị cho nhóm ăn kiêng là “1” và nhóm tập thể dục là giá trị “2”. Nếu bạn không gắn nhãn hai nhóm thì thống kê SPSS sẽ không thể phân biệt giữa chúng và bài kiểm định Mann Whitney sẽ không chạy.
5. Hướng dẫn 5 bước kiểm định Mann Whitney trong SPSS
Thông qua 5 bước dưới đây, bạn sẽ có được kết quả kiểm định Mann Whitney như mong đợi, cụ thể như sau:
Bước 1: Nhấp vào Analyze – Nonparametric Tests – Legacy Dialogs – 2 Independent Samples.
Bước 1 của kiểm định Mann Whitney trong SPSS
Bước 2: Kéo thả biến phụ thuộc Cholesterol vào ô Test Variable List và biến độc lập Group vào ô Grouping Variable.
Bước 2 của kiểm định Mann Whitney trong SPSS
2 lưu ý cần nhớ:
Phải đảm bảo rằng ô Mann Whitney được đánh dấu trong vùng Test Type.
Ô Grouping Variable phải được đánh dấu bằng màu vàng (nếu nó không được đánh dấu bằng màu vàng, chỉ cần nhấp vào con trỏ vào để đánh dấu nó).
Bước 3: Bấm vào Define Groups – nhập 1 vào ô Group 1 và nhập 2 vào ô Group 2 (Ăn kiêng là 1 và nhóm Tập thể dục là 2) – Continues.
Bước 3 của kiểm định Mann Whitney trong SPSS
Bước 4: Chọn Options – tích chọn 2 ô Descriptive và Quartiles để tạo một số thống kê mô tả – Continues.
Bước 4 của kiểm định Mann Whitney trong SPSS
Bước 5: Đọc kết quả kiểm định Mann Whitney.
5 bước kiểm định Mann Whitney trong SPSS
Phần mềm SPSS rất phổ biến và hữu dụng cho những ai đang nghiên cứu khoa học. Vậy bạn có biết phiên bản SPSS nào là mới nhất? Bạn có đang muốn tìm link tải SPSS tối ưu nhất? Hãy truy cập ngay bài viết download phần mềm SPSS 20 của đơn vị Luận Văn 1080 đã tổng chi tiết để cập nhật và tải phiên bản SPSS 20 – 22 mới nhất hiện nay. Hãy tham khảo ngay!
6. Kết quả đầu ra của kiểm định Mann Whitney
Sau khi thực hiện chạy kiểm định Mann Whitney, chúng ta thu được các kết quả đầu ra như sau:
Bảng Thống kê mô tả (Descriptive Statistics)
Bảng kết quả thống kê mô tả
Kết quả từ bảng thống kê mô tả giúp chúng ta có thêm các số liệu để cung cấp số liệu thống kê mô tả cho bài kiểm tra Mann Whitney. Nhưng do bảng này chỉ cung cấp các giá trị hỗn hợp trong khi chúng ta cần các giá trị riêng lẻ, cho nên bảng thống kê mô tả có thể bỏ qua và không cần nhận xét chuyên sâu.
Bảng xếp hạng (Mann Whitney Test)
Kết quả bảng xếp hạng Mann Whitney Test
Bảng kết quả Mann Whitney cho thấy thứ hạng trung bình và tổng thứ hạng cho 2 nhóm được thử nghiệm (nhóm tập thể dục và nhóm ăn kiêng).
Bảng xếp hạng rất hữu ích vì nó cho biết nhóm nào có thể được coi là có nồng độ cholesterol cao hơn, tức là nhóm có thứ hạng trung bình cao nhất. Trong trường hợp này, nhóm ăn kiêng có nồng độ cholesterol cao nhất.
Bảng thống kê thử nghiệm (Test Statistics)
Bảng kết quả thống kê thử nghiệm
Bảng thống kê thử nghiệm cho chúng ta thấy giá trị ý nghĩa thực tế của thử nghiệm, nó cung cấp thống kê thử nghiệm, thống kê U, cũng như giá trị p – giá trị có ý nghĩa tiệm cận (2 phía).
Từ dữ liệu này, chúng ta có thể kết luận rằng nồng độ cholesterol trong nhóm ăn kiêng cao hơn so với nhóm tập thể dục ( U = 110, p = 0,014). Như vậy việc tập thể dục đều đặn sẽ giúp làm giảm nồng độ cholesterol và nguy cơ về tim mạch.
Bài viết cung cấp thông tin giúp bạn đọc trả lời cho câu hỏi kiểm định Mann Whitney là gì? Cũng như cách thực hiện kiểm định trong SPSS chi tiết. Qua đây, chúng tôi mong rằng bạn đọc đã có thêm thông tin hữu ích về một loại phiên bản kiểm định của thống kê SPSS cũng như áp dụng chúng trong công việc và học tập. Chúc các bạn thành công!
Tài liệu tham khảo
1. Mann-Whitney U Test using SPSS Statistics. (n.d). Laerd Statistics.
2. Mann-Whitney U Test Calculator. (n.d). Social Science Statistics.
Discussion about this post